Một cuốn sách hìnhh thức với nội dung đều xứng đáng với nhau.
Nắng chiếu xiên một chiều đông lúc cách ly. |
Lúc đầu tiên đọc nghĩ là tản văn nên đọc nhanh thôi. Ai dè câu chữ như níu chân, không nỡ lòng nào mà đọc lướt.
Đa số tản văn Trung trước đây đọc đều là về cuộc sống, con người và văn hóa Trung Quốc. Nhưng cuốn này lại giống kiểu du kí nhiều hơn. Đọc Tằng Khải làm mình nhớ mãi tới Phương Mai với Tôi là một con lừa và Con đường Hồi giáo. Có chăng mình ưng Phương Mai hơn vì thêm hình ảnh - khiến câu chuyện như gần hơn, sinh động ngay trước mắt.
Một điều đặc biệt ở những nhà nghiên cứu xã hội đi " lang bạt" đó là sự tìm hiểu sâu sắc về văn hóa địa phương. Theo chân những con chữ, các địa danh xa lạ trở lên thân quen và gần gũi.
" Mong bạn trải qua giông bão..." kể về nơi mà ít có sách văn chương Việt Nam nhắc đến, mặc dù cái tên cực kì quen thuộc với người Việt chúng ta. Đó là Cu ba và Tây Ban Nha.
Nói tới Cu-ba, thế hệ bố mẹ hay thế hệ mình nhớ ngay đến: Phiden Castro, tới mía đường, tới xì gà và tình hữu nghị cộng sản. Còn lại gần như không biết gì hết. Đúng kiểu: tưởng biết hết mà hóa ra chả biết gì! Đúng là đi du lịch phượt - sống cùng người dân bản địa mới có thể ngấm được cái hay cái đẹp của văn hóa. Quả thực mình cũng không nghĩ là Trung Quốc có chương trình trao đổi du học sinh tới Cuba đâu á. Hồi xưa học đại học, nghe cô bạn cấp 3 bảo là học để giành học bổng đi du học Cuba mà ngỡ như chuyện cười. Trong ý niệm " miệng giếng" của mình thì chỉ thấy Cuba kém phát triển hơn cả Việt Nam - vì tuy gần Mỹ nhưng mãi tới những năm gần đây mới xóa cấm vận.
Cuba trong mắt tác giả gần gũi với những câu chuyện về người thầy giáo thanh lịch tận tậm, đôi vợ chồng ông chủ nhà, ông bán bánh ... Tất cả đều thân thiện và thật thà. Chúng ta nghe tới một Cuba lạc hậu, mà không biết một Cuba tinh tế trong từng điếu xì gà và sang trọng với những chiếc xe cổ.
Một đất nước khác được nhắc nhiều trong cuốn sách là Tây Ban Nha. Ha ha... Với mình chắc nhớ nhất tới Tây Ban Nha chỉ vì là một đội bóng mạnh - thường xuyên có mặt trong World Cup. Còn lại cái gì như: đấu bò tót, hàng hải, Don Quixhote...thì chả mấy khi quan tâm.
Tác giả Tằng Khải ấy, đúng là học về ngôn ngữ Tây Ban Nha - lại mang thêm dòng máu " phượt" trong người nên rất đi sâu tìm hiểu văn hóa. Nhiều lần tác giả nói những ngày lang bạt ấy là những ngày vất vả, khổ sở - nhưng đọc sách ta không hề thấy nặng nề tí nào, vì luôn thấy đâu đó hạnh phúc lấp lánh ở những điều bình dị.
Khác với những cuốn tản văn khác, cuốn này mình ngừng rất nhiều lần. Nhưng lần nào đọc tiếp đều nối vào mạch cảm xúc trước đó. Luôn luôn trong tình trạng " rưng rưng xúc động". Có thể vài lần mình không đồng tình với một vài quan điểm về kiếm tiền, về vật chất... với tác giả, nhưng cảm thấy đồng cảm sâu sắc với ý chí và khát khao mà Tằng Khải đã trải qua. Có lẽ chưa có tác phẩm nào làm mình cảm nhận sâu sắc ý tưởng " Đi để trở về" như cuốn này. Đi tới các vùng đất khác, nhìn ngắm các cảnh đẹp khác nhau, ăn những món ăn mang gia vị khác, tiếp xúc những con người mang nét văn hóa hoàn toàn khác... Nhưng đứng dưới bầu trời, thì trăng Cu ba cũng vẫn tròn như trăng Thành Đô vậy. Đi ra thế giới rộng lớn, để hiểu hơn về nội tâm con người mình.
Có một lý giải ở đoạn đầu cuốn sách làm mình rất thích. Đó là bàn giữa việc học tập kiến thức với việc học tập kĩ năng mềm. Lập luận của tác giả làm mình sáng mắt hơn. So với thời " luyện gà" là thế hệ 8x bọn mình - đa số chỉ biết học chả biết gì, thì lớp sau này lại quá coi trọng " kĩ năng mềm" mà coi nhẹ việc học. Ý kiến của tác giả làm mình thấy hợp lý vô cùng.. Giống như lần trước mình có nói với chị đồng nghiệp, khi con gái chị ý lười học và phản bác: " Học nhiều toán làm gì? Học đại học làm gì? Để như mẹ bây giờ lại đi bán gà". Quả thật lúc đó công ty mình tung ra sản phẩm gà vịt sạch và chị ý đang phụ trách mảng ấy. Mình có nói với chị: " Cái khác nhau của bà bán vịt ngoài chợ và chị bán gà là: 5 năm sau, 10 năm sau... có thể chị đã phát triển thành cả hệ thống bán nông sản sạch chứ không phải chỉ mỗi gà. Còn lúc ấy bà bán gà vẫn vặt lông gà ngoài chợ thôi!" Học tập đúng là đừng chỉ nhìn mỗi kiến thức rồi biết kiến thức, mà còn học phương pháp, học cách nhìn nhận và định hướng. Có như thế thì kiến thức mới không phải là " con mọt sách".
Một câu ở bìa sau như này: " Người lang bạt không thích làm người lang bat, vì mưa rơi xứ người sẽ nói cho anh ta biết, ở đây có người ngắm mưa nhưng lại không có nơi chốn anh ta thuộc về".