Ngay từ khi bộ phim tài liệu được công chiếu là mình đã háo hức xem qua rồi. Lúc ấy chỉ thấy phục vì không nghĩ là Mỹ dám nhìn thẳng vào lỗi lầm trong quá khứ như thế. Còn lại không xem chi tiết nên không nhớ gì khác.
Năm nay đột nhiên muốn xem lại vì 2 nguyên nhân. Một là năm ngoái đi chơi ở Tây Nguyên, đi qua những con đường ở Kon Tum rồi Playku thì mình cứ nhớ tới hình ảnh những đoàn xe hay các trung đoàn bộ đội Bắc Việt hành quân qua đó. Thứ hai là chuyến đi Thái Lan năm nay, khi đến Pattaya, Hướng dẫn viên có kể đây là nơi để lính Mỹ bay qua xả stress sau những trận chiến đẫm máu ở Việt Nam. Và sau khi kết thúc cuộc chiến thì Pattaya đã từng bị lãng quên khi cắt nguồn thu nhập chính từ lính Mỹ. Cho nên sau này phát triển thành du lịch thì Pattaya cho phép dùng cần sa và rất là cởi mở.
10 tập. Mỗi tập cũng phải sương sương tiếng rưỡi tới 2 tiếng. Thời gian để luyện xem là lúc nghỉ trưa ở cơ quan. Về sau là lúc đi bộ tại chỗ vào buổi tối ở nhà. Luyện chi tiết như này nên có nhiều điều trước kia đã xem lơ mơ thì nay ngấm hơn hẳn. Thậm chí có giai đoạn mình phải ngừng xem một thời gian để cân bằng lại cảm xúc. Quá nhiều cảm xúc qua những thước phim.
Một điều cực kì khác biệt là mình phục vì Mỹ dám cho làm 1 bộ phim tài liệu như thế này. Họ dám nói và dám bàn luận thẳng về những sai lầm một thời. Đồng thời có những hành động để ghi nhớ và rút ra những bài học từ sai lầm đó. Họ dám nói. Và chính phủ dám cho phát hành. Thực sự là khác biệt!
Bộ phim bắt đầu từ những năm tháng Mỹ bắt đầu gây hấn để có cớ đưa quân vào Việt Nam. Trải qua những đời Tổng thống, những thay đổi trong chiến lược cai trị và cả những thay đổi trong nhận thức của người dân Mỹ. Từ đồng tình với cuộc chiến cho tới lúc những cựu chiến binh Mỹ trực tiếp đứng vào hàng ngũ phản chiến. Đỉnh cao là hành động ném trả tất cả huân huy chương vinh danh cho chính phủ. Và cuối cùng là sự phế truất vị tổng thống nhằm chấm dứt cuộc chiến.
Càng xem, càng thấy cuộc chiến quả thực rất phi lý. Một đất nước cách nửa vòng Trái Đất xâm chiếm một nước khác và đòi áp đặt tiêu chuẩn của mình lên đó. Khi không đạt được mục đích thì mang quân đội sang dùng bom đạn và súng pháo để đạt được mục đích.
Mình cũng từng đọc " Nỗi buồn chiến tranh" của Bảo Ninh. Và bất ngờ khi tác giả Bảo Ninh xuất hiện trong bộ phim này. Còn có cả nhà văn Nguyên Ngọc nữa. Những cây bút về chiến tranh nổi tiếng của Việt Nam. Vẻ mặt cay đắng và cái lắc đầu chua chát khi nói về giai đoạn "nội chiến" của Bảo Ninh làm mình nhớ mãi. Kể cả ở tập cuối, khi Bảo Ninh là người duy nhất trong khu nhà trở về sau 6 năm không tin tức. Khu nhà 5 người đàn ông tham gia cuộc chiến và chỉ có duy nhất một người trở về. Người mẹ hạnh phúc bất ngờ cũng chỉ biết đứng đó mà khóc.
Và nạn nhân của cuộc chiến cả ở những cựu binh Mỹ. Những sang chấn tâm lý và đổ vỡ hôn nhân. Những nghi ngờ nhân sinh quan và ngơ ngác khi rời khỏi chiến trường. Rồi những dối trá chính trị.
Không ai thoát được.
Nhưng rồi ai cũng phải tìm cách tự vượt qua và sống sót.
Cuối phim là những thông tin sau này của những người đã tham gia cuộc chiến. Bằng một cách nào đó, ai cũng ổn dần thôi. Nhưng những cảm xúc khi nhớ về thời gian đó đều cay đắng như nhau.
Một bộ phim thực sự chi tiết và chỉnh chu từ âm thanh tới hình ảnh. Và còn rất nhiều điều muốn nói về bộ phim này.
Có lẽ... mình cũng sẽ xem lại một lúc nào đó nữa.
